Ημερομην. 18-03-2008
Αριθμ. πρωτ. Επικαιρ.Επερωτη.18
Αριθμ. πρωτ. .Επερωτη 60

ΕΠΙΚΑΙΡΗ ΕΠΕΡΩΤΗΣΗ

Οι καταστροφικές πυρκαγιές που έπληξαν τη χώρα μας το περασμένο καλοκαίρι δεν μπορούν να αποδοθούν στις κλιματικές αλλαγές, παρόλο που ενισχύθηκαν από αυτές. Έδειξαν όμως με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο την ανεπάρκεια και την έλλειψη συνοχής των μηχανισμών προστασίας δασών και καταστολής των δασικών πυρκαγιών. Το χάος που επικράτησε κατέδειξε την απουσία συντονισμού και κεντρικής πολιτικής πρωτοβουλίας και προτεραιοτήτων. Οι κάτοικοι της Ηλείας, της ορεινής Αρκαδίας, της νότιας Εύβοιας, της Μεσσηνίας, της Αχαϊας, της Λακωνίας της Αττικής και του Πηλίου έζησαν το περασμένο καλοκαίρι μια οικολογική, οικονομική και κοινωνική καταστροφή, χωρίς προηγούμενο σε περίοδο ειρήνης στη χώρα μας.

Οι συνολικές καμένες εκτάσεις της Πελοποννήσου φτάνουν τα 1 772 654 στρέμματα εκ των οποίων 55% ήταν δάση και φυσικές εκτάσεις, 41% γεωργικές καλλιέργειες και 1% τεχνητές επιφάνειες (οικισμοί, δρόμοι, γήπεδα κλπ). Από αυτά, περισσότερα από 300 000 στρέμματα βρίσκονται σε προστατευόμενες φυσικές περιοχές του δικτύου Νatura 2000. Στην Εύβοια 227 648 στρέμματα έγιναν στάχτη εκ των οποίων το 55% ήταν δάση. Μόνο στην Ηλεία κάηκαν περισσότερα από 4 500 000 ελαιόδεντρα, από τα οποία τα 1 200 000 χρειάζονται οριστική επαναφύτευση.

1. Οι συνέπειες της καταστροφής είναι μακροχρόνιες και αφορούν σε όλες τις παραμέτρους της ζωής των κατοίκων: ζωές πολιτών χάθηκαν και οικογένειες έχασαν τους ανθρώπους τους, σπίτια και επιχειρήσεις κάηκαν, ζωικό και φυτικό κεφάλαιο αφανίστηκε, το φυσικό περιβάλλον (δάση, άγρια πανίδα, οικοσυστήματα) επλήγη σε κάποιες περιπτώσεις ανεπανόρθωτα, μνημεία και υποδομές υπέστησαν τεράστια ζημιά.

Μια τέτοιας έκτασης καταστροφή είναι επόμενο να επηρεάζει άμεσα τον κοινωνικό ιστό του τόπου, εγκυμονώντας κινδύνους εσωτερικής μετανάστευσης, εγκατάλειψης των παραδοσιακών καλλιεργειών, ερήμωσης των χωριών, κυρίως στις ορεινές και μειονεκτικές περιοχές, και συγκέντρωση πληθυσμού στα αστικά κέντρα.

Οι συνθήκες μετά τις πυρκαγιές έχουν αλλάξει επί το δυσμενέστερο, το καθεστώς της διάβρωσης, των φαινομένων κατολισθήσεων και των πλημμύρων είναι συνεχής απειλή για τις πληγείσες περιοχές. Τα μέτρα αντιπλημμυρικής προστασίας που είχαν αναγγελθεί από την Κυβέρνηση δεν έχουν προχωρήσει σημαντικά. Έξι μήνες μετά την καταστροφή, δεν έχει ολοκληρωθεί ούτε το 40% των εργασιών ενώ ο τύπος αναφέρεται συχνά σε εμπλοκές με την πρόσληψη και πληρωμή των σχετικών συνεργείων.

Μετά από μια τέτοια καταστροφή η κυβέρνηση όφειλε να έχει λάβει ολοκληρωμένες πρωτοβουλίες σε μια σειρά από ζητήματα. Συγκεκριμένα η κυβέρνηση θα έπρεπε:

• να προστατεύσει τους κατοίκους και το εναπομείναν ζωικό και φυσικό κεφάλαιο, φροντίζοντας άμεσα για την κάλυψη των βασικών τους αναγκών, μέχρι να επανέλθει μια σχετική κανονικότητα στις συνθήκες ζωής,

• να ενεργοποιήσει κρατικούς μηχανισμούς για καταγραφή και συνεχή παρακολούθηση της κατάστασης και λήψη κατάλληλων μέτρων, αλλά και να κινητοποιήσει την κοινωνία των πολιτών για διαρκή εθελοντική στήριξη των πυρόπληκτων κατοίκων, τόσο υλικά όσο και ηθικά / ψυχολογικά,

• να δώσει ουσιαστικά κίνητρα στους κατοίκους των περιοχών να παραμείνουν στη γη τους,

• Να εξετάσει με προσοχή, θάρρος και ειλικρίνεια τα βαθύτερα αίτια της καταστροφής και της αποτυχίας στη διαχείριση της κρίσης,

• Να δρομολογήσει εγκαίρως, λαμβάνοντας υπόψη και τα συμπεράσματα μιας τέτοιας ανάλυσης, τα μέτρα που θα αποτρέψουν με σιγουριά μια νέα καταστροφή τη φετινή η τις επόμενες χρονιές.

Είναι το λιγότερο που χρωστάει στους Έλληνες που θα θυμούνται το περασμένο καλοκαίρι σαν εφιάλτη.

Αντί αυτού, η κυβέρνηση έσπευσε μέσα στην προεκλογική περίοδο να μοιράσει ένα χρηματικό ποσό τριών χιλιάδων ευρώ στους πυρόπληκτους με διαδικασίες που θύμιζαν περισσότερο τριτοκοσμική χώρα και όχι ένα μέλος της ΕΕ. Όπως αποδείχτηκε εκ των υστέρων πολλά από αυτά τα ‘τριχίλιαρα’ κατεβλήθησαν και σε μη πυρόπληκτους και έπρεπε να επιστραφούν (μετά τις εκλογές), αλλά μέχρι σήμερα καμιά ουσιαστική ενημέρωση δεν έγινε από την κυβέρνηση για το που τελικά πήγαν αυτοί οι πόροι, εάν εν τέλει επιστράφηκαν κάποια από αυτά τα αδικαιολόγητα καταβληθέντα ποσά, ή απλώς η υπόθεση – κατά την πάγια τακτική της κυβέρνησης – μπήκε στο αρχείο.

Σήμερα, τα 152 εκατ. ευρώ που συγκεντρώθηκαν από τις προσφορές των ιδιωτών για τα καμένα παραμένουν βαλτωμένα και κλειδωμένα στο Ειδικό Ταμείο Αποκατάστασης, ενώ οι κάτοικοι μιλούν για αδιαφανείς διαδικασίες στη διαχείριση χρημάτων και αγαθών που προορίζονταν για πυρόπληκτους δήμους, για «βοήθεια σε είδος» που δεν έφτασε.

Η τεράστια οικολογική καταστροφή πολύτιμων φυσικών εκτάσεων δεν έχει προηγούμενο. Αν και κανένας δεν μπορεί να προβλέψει με σιγουριά την εξέλιξη αυτών των οικοσυστημάτων και των ειδών που αυτά φιλοξενούν, απαιτείται ιδιαίτερη εγρήγορση.

Ειπώθηκε επανειλημμένα από την Κυβέρνηση ότι θα υπάρξουν δράσεις αποκατάστασης, παρεμβάσεις για τη διαχείριση των περιοχών, ώστε να επιταχυνθεί η αποκατάσταση της χλωρίδας και της πανίδας. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός επαναλάμβανε την επικοινωνιακή φράση: ‘ότι ήταν δάσος θα γίνει δάσος’. Τονίστηκε από την κυβέρνηση η ανάγκη ευρείας ενημέρωσης των κοινωνιών για την οικολογική αξία του δάσους και τους τρόπους πρόληψης και αντιμετώπισης των πυρκαγιών. Ουδεμία δράση επακολούθησε. Όλα έγιναν για επικοινωνιακούς λόγους. Ο τύπος παρουσιάζει συνεχώς νέες περιπτώσεις αποχαρακτηρισμού αναδασωτέων περιοχών, ενώ η εσπευσμένη μετακίνηση των δασαρχών Πάρνηθας και Πεντέλης, καθώς και του Δ/ντη αναδασώσεων Αττικής δικαιολογημένα εγείρουν ερωτηματικά ως προς τον χρόνο και τη σκοπιμότητα αυτών των μετακινήσεων στη διάρκεια της κρισιμότερης φάσης κήρυξης των αναδασωτέων περιοχών και προόδου των αναδασώσεων.

Τα μέτρα αποκατάστασης που εξήγγειλε το ΥΠΕΧΩΔΕ «κόλλησαν» απαιτώντας νομοθετικές ρυθμίσεις ώστε να προχωρήσουν οι χρηματοδοτήσεις. Μόλις πρόσφατα υπογράφηκε η σχετική ΚΥΑ για την αποδέσμευση κάποιων χρημάτων.

Ακυρώθηκε επίσης για διαδικαστικούς λόγους ο διαγωνισμός που είχε προκηρυχθεί και ολοκληρωθεί προσφάτως για αναδάσωση της Πάρνηθας. Επιστήμονες εκτιμούν ότι η φετινή χρονιά είναι χαμένη αφού τα χρονικά περιθώρια για την αναδάσωση στενεύουν, ενώ φαίνεται ότι αποφασίστηκε η κατάτμηση του έργου της αναδάσωσης, ώστε ο προϋπολογισμός του κάθε τμήματος να είναι τέτοιος που να δικαιολογεί συνοπτικές διαδικασίες.

Μέσα σ’ αυτό το πλέγμα έλλειψης οποιασδήποτε μέριμνας για αποκατάσταση των πυρόπληκτων περιοχών και κατοίκων, και με την έλλειψη συνεκτίμησης αυτών των αναγκών στο σχεδιασμό του 4ου ΚΠΣ/ΕΣΠΑ αλλά και του χωροταξικού σχεδιασμού που η κυβέρνηση προωθεί, είναι έκδηλη η ανησυχία για αλλαγή των χρήσεων γης και του συνολικού χαρακτήρα της Ελληνικής υπαίθρου. Ιδιαίτερα η προώθηση του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τον Τουρισμό που πριμοδοτεί την κατασκευή τουριστικής κατοικίας σε μεγάλες ιδιοκτησίες αναμένεται να οδηγήσει σε εκτεταμένες εξαγορές γης από τους πυρόπληκτους αγρότες που βρίσκονται χωρίς παραγωγή και χωρίς στήριξη από το κράτος. Το νέο κύμα αστυφιλίας που θα ακολουθήσει είναι εκτός οποιασδήποτε σύγχρονης αναπτυξιακής κατεύθυνσης.

2. Πέρα όμως από την άμεση στήριξη και αποκατάσταση των πολιτών και του φυσικού, παραγωγικού και πολιτιστικού κεφαλαίου, η άλλη τεράστια ευθύνη της κυβέρνησης ήταν η ειλικρινής και θαρραλέα αποτίμηση των λαθών που οδήγησαν στην τραγωδία, και η πρόληψη για το μέλλον. Η κυβέρνηση είχε υποχρέωση να εξετάσει όλα όσα ο κρατικός μηχανισμός έπρεπε να διαθέτει και να έχει κάνει, και να παρουσιάσει τα αποτελέσματα στον Ελληνικό λαό. Με βάση μια τέτοια αποτίμηση θα ήταν δυνατόν να σχεδιαστεί η προστασία για τις επόμενες χρονιές, εφόσον πιθανολογείται επιστημονικά ότι οι ακραίες συνθήκες θα συνεχίσουν να εμφανίζονται και ίσως ενταθούν στο πλαίσιο των κλιματικών αλλαγών.

Μέχρι σήμερα καμία τέτοια ανάλυση και αποτίμηση των τρωτών σημείων στην οργάνωση της δημόσιας διοίκησης και της πολιτικής προστασίας δεν έχει ανακοινωθεί από την κυβέρνηση, ούτε και κάποιος συγκεκριμένος σχεδιασμός για την αποφυγή επανάληψης των τραγικών καταστάσεων που όλοι ζήσαμε. Η αντιμετώπιση της κατάστασης στο πλαίσιο της συνήθους δραστηριότητας των σχετικών υπηρεσιών απλώς αποδεικνύει ότι η κυβέρνηση είτε αδιαφορεί είτε δεν μπορεί να καταλάβει ότι το ζητούμενο είναι ένας ριζικά διαφορετικός επανασχεδιασμός του όλου μηχανισμού, που να αγγίζει στο νομοθετικό πλαίσιο, τις αρμοδιότητες των φορέων παρέμβασης, της ενημέρωσης του κοινού, και του συντονισμού μεταξύ υπηρεσιών με την παράλληλη χρήση νέας τεχνολογίας.

Διαπιστώνεται κατά συνέπεια ότι το έργο της κυβέρνησης έξι μήνες μετά τις τελευταίες πυρκαγιές του καλοκαιριού του 2007, και σχεδόν οκτώ μήνες μετά τις πυρκαγιές της Πάρνηθας και του Πηλίου παρουσιάζει ένα τεράστιο έλλειμμα σε κάθε τομέα παρέμβασης που θα έπρεπε να έχει αναληφθεί με τη διαδικασία του επείγοντος:

• Αποκατάσταση και φροντίδα των πυρόπληκτων πολιτών

• Αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος

• Προστασία από φαινόμενα πλημμυρών και κατολισθήσεων

• Αποτίμηση των συνθηκών και λανθασμένων χειρισμών που οδήγησαν στην τραγωδία

• Έγκαιρος και ολοκληρωμένος σχεδιασμός για την αποφυγή επανάληψης του φαινομένου.

Κατόπιν των ανωτέρω, ΕΠΕΡΩΤΩΝΤΑΙ ΟΙ κ.κ. ΥΠΟΥΡΓΟΙ

 Για την μέχρι σήμερα παράλειψη αποτίμησης των προβλημάτων και αδυναμιών που οδήγησαν στην τραγωδία του 2007, καθώς και απόδοση ευθυνών,

 Για την καθυστέρηση των αντιπλημμυρικών έργων και των έργων προστασίας από κατολισθήσεις στις καμένες περιοχές,

 Για την ανυπαρξία οποιασδήποτε δέσμης μέτρων προς αποφυγή επανάληψης μιας αντίστοιχης τραγωδίας φέτος το καλοκαίρι, έχοντας υπόψη και τις ακραίες καιρικές συνθήκες που δημιουργεί η κλιματική αλλαγή,

 Για τη μη προώθηση ολοκληρωμένων μέτρων για την ανασυγκρότηση των πυρόπληκτων περιοχών μισό χρόνο μετά την καταστροφή,

 Για την ανυπαρξία συγκεκριμένων στρατηγικών στόχων της κυβέρνησης στο 4ο ΚΠΣ/ΕΣΠΑ και στο Εθνικό Χωροταξικό Πλαίσιο / Ειδικά Χωροταξικά Πλαίσια,

 Για το μικρό ποσοστό απορρόφησης των πόρων και την έλλειψη ολοκληρωμένου σχεδιασμού για τη διάθεση του συνόλου των πόρων από το Ταμείο Αποκατάστασης Πυροπλήκτων,

 Για την καθυστέρηση της κήρυξης των αναδασωτέων περιοχών και των αναδασώσεων σε όλες τις πυρόπληκτες περιοχές αφήνοντας περιθώρια εξαιρέσεων,

 Για την παράλειψη επανεκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των δημοσίων έργων αλλά και ιδιωτικών επενδυτικών πρωτοβουλιών στις πυρόπληκτες περιοχές με δεδομένη την ιδιαίτερα ευαίσθητη περιβαλλοντική κατάσταση όλων των περιοχών.