Το ξέπλυμα χρήματος είναι, αναμφίβολα, ένα φαινόμενο παγκόσμιας εμβέλειας. Οι κάθε λογής εγκληματίες, χρησιμοποιούν για την εξυπηρέτηση των στόχων τους τόσο τα τραπεζικά ιδρύματα, που πρέπει να θωρακιστούν ακόμα περισσότερο, όσο και εταιρείες-βιτρίνες, φορολογικούς παραδείσους, καθώς και μεγάλο αριθμό επαγγελματιών, οι οποίοι χωρίς συνήθως να το γνωρίζουν, τους βοηθούν στη νομιμοποίηση των παράνομων κεφαλαίων τους. Η καταπολέμηση του εγκλήματος προϋποθέτει την αποτελεσματική παρεμπόδιση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Διλήμματα του τύπου «είτε καταπολεμούμε το ίδιο το έγκλημα, την πηγή των εγκληματικών εσόδων, είτε το ξέπλυμα των εσόδων του», είναι κατά τη γνώμη μου πλασματικά. Και οι δυο προσπάθειες είναι αναγκαίες και αλληλένδετες.

Συνολικά, τo ξέπλυμα χρήματος και η χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, που ανέρχονται σε εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια διεθνώς, αποτελούν παγκόσμια απειλή, όχι μόνο για τη νομιμότητα και την ασφάλεια των πολιτών, αλλά και για την υγιή επιχειρηματικότητα. Η αντιμετώπισή τους, απαιτεί την πλήρη κανονιστική συμμόρφωση και τη συνεχή ενδυνάμωση των αρμόδιων ελεγκτικών μηχανισμών, από τις κυβερνήσεις όλων των χωρών, σε στενή συνεργασία μεταξύ τους. 

Στη χώρα μας, το ξέπλυμα χρήματος ανερχόταν το 2008, σύμφωνα με στοιχεία της FATF, (της διεθνούς Χρηματοοικονομικής Ομάδας Δράσης που είναι αρμόδια για το θέμα), στο διόλου ευκαταφρόνητο ποσό των 5 δις ευρώ ή σε 2% του ΑΕΠ, χωρίς μάλιστα στο ποσό αυτό να περιλαμβάνεται η φοροδιαφυγή. Δυστυχώς, οι επιδόσεις της χώρας μας στα θέματα διαφάνειας ήταν κατά τα προηγούμενα χρόνια τουλάχιστον απογοητευτικές. Το διάστημα 2006-2008 παρουσίασαν μάλιστα σαφή επιδείνωση. Η βαθμολογία για τον έλεγχο της διαφθοράς στην Ελλάδα βρισκόταν στις 60,9 μονάδες το 2008, όταν στον ΟΟΣΑ ανερχόταν σε 90,2 μονάδες. Ας σημειωθεί ότι η μέση βαθμολογία των ανεπτυγμένων χωρών, στις οποίες περιλαμβάνεται η Ελλάδα, ως μέλος του ΟΟΣΑ και της Ευρωζώνης, κυμαίνεται άνω των 81 μονάδων. Οι εμφανείς παραλείψεις της προηγούμενης Κυβέρνησης στην καταπολέμηση της διαφθοράς και του ξεπλύματος μαύρου χρήματος είχαν συνολικότερες και σοβαρές συνέπειες για το κύρος και την αξιοπιστία της χώρας μας.  

Η σημερινή Κυβέρνηση, έχοντας θέσει ως κορυφαίο στόχο της την αποκατάσταση της διεθνούς αξιοπιστίας της χώρας, αλλά και της εμπιστοσύνης των πολιτών στους θεσμούς και στη διαφάνεια της διακυβέρνησης,  συγκρούεται καθημερινά με νοσηρές νοοτροπίες και πρακτικές, που επί χρόνια λυμαίνονταν τον δημόσιο αλλά και τον ιδιωτικό χώρο. Αυτές τις παρασιτικές νοοτροπίες, αυτές τις ολοφάνερα νοσηρές πρακτικές, είμαστε αποφασισμένοι να τις καταπολεμήσουμε όπου και αν αναπτύσσονται, όποιους και αν αφορούν!

Κυρίες και κύριοι, η καταπολέμηση των σύγχρονων μορφών ξεπλύματος μαύρου χρήματος δεν είναι μια εύκολη υπόθεση. Έχει σημαντικό κόστος, απαιτεί σύγχρονα μέσα, ενισχυμένους και έμπειρους μηχανισμούς. Σήμερα, η παγκοσμιοποίηση των αγορών, σε συνδυασμό με τις νέες τεχνολογίες,  έχει επιφέρει ουσιαστικές αλλαγές σε πολλούς τομείς, μεταξύ των οποίων και στις διάφορες μορφές οργανωμένου εγκλήματος. Μπορεί  πλέον κανείς με ένα απλό «κλικ», από όπου κι αν βρίσκεται, να μεταφέρει μεγάλα ποσά σε διάφορες ηπείρους. Έτσι,  το «ηλεκτρονικό χρήμα», εκτός από κινητήρια δύναμη της παγκοσμιοποίησης, αποτελεί και εργαλείο για το οικονομικό έγκλημα. Είναι όμως και εργαλείο για τους διωκτικούς μηχανισμούς της χώρας μας, ώστε να εντοπίσουν τα παράνομα μετακινούμενα κεφάλαια.

Όπως προείπα, πέρα από την αναγκαία απόδοση δικαιοσύνης και την εξυγίανση των οικονομικών συναλλαγών, το κόστος του ξεπλύματος μαύρου χρήματος και γενικότερα το κόστος της διαφθοράς, συνιστά όχι μόνο σοβαρότατη απώλεια για τους δημόσιους πόρους, αλλά και σοβαρή επιβάρυνση και στρέβλωση του ανταγωνισμού για τις επιχειρήσεις και την οικονομία συνολικότερα. Γι’ αυτό είναι απαραίτητη η συνεχής εγρήγορση και η πλήρης συμμόρφωση της χώρας μας με τις συστάσεις της FATF,  που αφορούν μεταξύ άλλων, στον περιορισμό του τραπεζικού απορρήτου,  στη διακρατική συνεργασία και στον καθορισμό κοινού νομοθετικού πλαισίου, στην ποινική τυποποίηση του ξεπλύματος χρημάτων, στη διεύρυνση των εγκληματικών δραστηριοτήτων που σχετίζονται με το ξέπλυμα χρήματος, στη λήψη μέτρων για κατάσχεση-δήμευση περιουσίας και χρήματος που «ξεπλύθηκαν» κ.λπ.

Θα έλεγα, μάλιστα πως η συμμόρφωση αυτή, είναι προϋπόθεση για τη γενικότερη εξυγίανση του δημόσιου βίου, τη διαφάνεια και την καταπολέμηση της διαφθοράς σε όλα τα επίπεδα. 

Η χώρα μας, μετά την Έκθεση Αξιολόγησης τον Ιούνιο του 2007 από τη FATF, τέθηκε υπό αυξημένη επιτήρηση. Ήταν η μοναδική χώρα, από τα Κράτη-Μέλη της FATF, που δεν είχε συμμορφωθεί με τα διεθνή πρότυπα για τη σύσταση και λειτουργία της Μονάδας Χρηματοοικονομικών Πληροφοριών (FIU). Η στελέχωση, η υποδομή και η λειτουργία της αρμόδιας Επιτροπής καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες, έγινε από την προηγούμενη Κυβέρνηση κατά τρόπο πλημμελή.

Αντίθετα, για την Κυβέρνησή μας, όπως άλλωστε είχαμε δεσμευτεί με την τοποθέτηση του κ. Σαχινίδη στην αντίστοιχη ημερίδα σας τον Νοέμβριο του 2009, η αποτελεσματική λειτουργία αυτής της Επιτροπής, με την οποία ο ν. 3691/2008 αντικατέστησε την αντίστοιχη Αρχή, αποτέλεσε και αποτελεί στόχο άμεσης προτεραιότητας.

Σε αυτό τον τομέα έχει ήδη συντελεστεί σημαντική πρόοδος:

• Θέσαμε ήδη σε λειτουργία το πιλοτικό πρόγραμμα υποβολής ηλεκτρονικών αναφορών από τα πιστωτικά ιδρύματα προς την Επιτροπή, με προοπτική επέκτασης σε όλα τα υπόχρεα πρόσωπα. Για τον σκοπό αυτό, στο αμέσως προσεχές διάστημα και μέχρι τα τέλη του χρόνου, ξεκινά η διαδικασία υλοποίησης του προγράμματος αναβάθμισης των ψηφιακών υπηρεσιών της Επιτροπής.
• Προχωρούν οι διαδικασίες στελέχωσης της Επιτροπής με πρόσθετο ειδικό επιστημονικό προσωπικό, ώστε να ενισχυθούν οι τομείς της ανάλυσης των αναφορών, της μηχανογράφησης και των διεθνών σχέσεων και να μπορεί να ανταποκριθεί στις διευρυμένες αρμοδιότητές της. Προς την κατεύθυνση αυτή, το Υπουργείο Οικονομικών, ως εποπτεύουσα κεντρική συντονιστική αρχή, προέβη σε πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για απόσπαση στην Επιτροπή 11 επιπλέον στελεχών Υπουργείων ή άλλων φορέων, στη βάση αξιοκρατικών κριτηρίων. (συνολικός αριθμός υπηρετούντων 29, ενώ έχει εγκριθεί και η απόσπαση 34 υπαλλήλων).  
• Παράλληλα, το Ελληνικό Κοινοβούλιο επικύρωσε πρόσφατα τη Σύμβαση του Παλέρμο για το διεθνικό οργανωμένο έγκλημα και εισήγαγε στην εθνική μας νομοθεσία νέες διατάξεις, που τροποποιούν σημαντικά τον Ποινικό Κώδικα και άλλους σχετικούς νόμους.

Με την κύρωση αυτών των συμβατικών κειμένων (της λεγόμενης "Σύμβασης του Παλέρμο" – σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών του 2000 και των συμπληρωματικών αυτής Πρωτοκόλλων «κατά της εμπορίας ανθρώπων, της λαθραίας διακίνησης μεταναστών και της παράνομης διακίνησης όπλων»), επέρχεται η  επιθυμητή αναβάθμιση του θεσμικού μας πλαισίου για την πρόληψη και την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος και των σχετικών με αυτό αδικημάτων, σε εκπλήρωση των διεθνών μας υποχρεώσεων. 

Στο πλαίσιο αυτό και σε υλοποίηση των δεσμεύσεών μας:

1.  Τροποποιήσαμε το άρθρο 187Α του Ποινικού Κώδικα για τη χρηματοδότηση της  τρομοκρατίας έτσι ώστε να συμπεριληφθούν στους σκοπούς του αδικήματος αυτού η χρηματοδότηση όχι μόνο τρομοκρατικών οργανώσεων αλλά και των ατομικών τρομοκρατών και των μεμονωμένων  τρομοκρατικών πράξεων, ενώ επιτυγχάνεται η αποσύνδεση της χρηματοδότησης με την εκτέλεση τρομοκρατικών ενεργειών.

2.  Ενισχύσαμε τις διοικητικές κυρώσεις για τους υπαίτιους του αδικήματος του Ξεπλύματος Χρήματος. Θεσπίσαμε βελτιωμένη διάταξη με αυστηρές διοικητικές κυρώσεις κατά οποιουδήποτε νομικού προσώπου ή επιχείρησης που συμμετέχει ή εμπλέκεται στη διάπραξη αυτού του αδικήματος. Η βελτίωση αυτή προσφέρει αντιστάθμισμα στην έλλειψη ποινικής ευθύνης των νομικών προσώπων, την οποία δεν επιτρέπουν λόγοι συνταγματικής φύσεως.

Τα παραπάνω, συμπληρώνουν τον ν. 3691/2008, τον τρίτο κατά σειρά νόμο που ψηφίστηκε από το 1995, εισάγοντας στο εσωτερικό δίκαιο τις σχετικές Οδηγίες της Ε.Ε, αναβαθμίζουν δε σημαντικά τους μηχανισμούς πρόληψης ξεπλύματος χρήματος και αποτροπής της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας στη χώρα μας. Οι μηχανισμοί αυτοί συντονίζονται κεντρικά από το Υπουργείο Οικονομικών. Να σημειώσω ότι στα τέλη Αυγούστου του 2010, η Διεύθυνση Φορολογικών Ελέγχων του Υπουργείου Οικονομικών κοινοποίησε εγκύκλιο προς τα υπόχρεα πρόσωπα που εποπτεύει, για να ενεργοποιήσει τη συμβολή τους στην αποτελεσματική αντιμετώπιση των αδικημάτων που ενέχονται στο ξέπλυμα χρήματος. Μάλιστα, με τον ν. 3842/2010 τα φορολογικά αδικήματα αποτελούν και βασικά αδικήματα για το ξέπλυμα χρήματος και τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, πρόσφατα δε αυστηροποιήσαμε περαιτέρω τις αντίστοιχες ποινές. 

Εξάλλου στα ευρύτερα πλαίσια της διαφάνειας και της αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής με το Ν. 3842/2010 καθιερώσαμε:

• Την υποχρέωση εξόφλησης τιμολογίων αξίας άνω των 3.000 ευρώ μέσω τραπεζικού λογαριασμού ή με επιταγή.
• Την εξόφληση των συναλλαγών άνω των 3.000 ευρώ μεταξύ επιτηδευματιών μέσω επαγγελματικού τραπεζικού λογαριασμού με ταυτόχρονη διαβίβαση των κινήσεων αυτού στη Γ.Γ.Π.Σ.
• Την εξόφληση των συναλλαγών άνω των 1.500 ευρώ των επιτηδευματιών με ιδιώτες μόνο με πιστωτική κάρτα ή μέσω τραπεζικού λογαριασμού ή με επιταγή.
• Τη διαβίβαση των δεδομένων των φορολογικών στοιχειών μεταξύ επιτηδευματιών ή μεταξύ επιτηδευματία και νομικών προσώπων μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα στη Γ.Γ.Π.Σ.

Κυρίες και κύριοι, έχουμε δεσμευθεί να θωρακίσουμε ακόμα περισσότερο το κανονιστικό πλαίσιο αντιμετώπισης του ξεπλύματος χρήματος και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας.  Στο πλαίσιο αυτό, βρίσκεται υπό επεξεργασία σχέδιο προτάσεων του Υπουργείου Δικαιοσύνης για την ενίσχυση της δομής και τη διεύρυνση των αρμοδιοτήτων της Επιτροπής καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες, σε θέματα  πόθεν έσχες των υπόχρεων προσώπων, καθώς και για το πάγωμα των περιουσιακών στοιχείων των τρομοκρατών.

Παράλληλα, ενισχύουμε σημαντικά, όπως προείπα, την Επιτροπή με σύγχρονα τεχνικά μέσα και εξειδικευμένο προσωπικό, αναβαθμίζουμε και κινητοποιούμε συστηματικά και στοχευμένα τους εποπτικούς και τους ελεγκτικούς μηχανισμούς. Συνεχίζουμε, επίσης, την προσπάθεια σύλληψης του μαύρου χρήματος που διακινείται μέσω offshore και φορολογικών παραδείσων. Ως αποτέλεσμα όλων αυτών των προσπαθειών, ήδη έχει προταθεί η έξοδος της χώρας μας από την αυξημένη επιτήρηση και η επάνοδός της στην κανονική διαδικασία, με απόφαση την οποία αναμένεται να λάβει η Ολομέλεια της FATF κατά τη συνεδρίασή της στο Παρίσι, που ξεκινά σήμερα 18 και τελειώνει στις 22 Οκτωβρίου. Όπως όλοι αντιλαμβάνεσθε, μια τέτοια εξέλιξη θα είναι ιδιαίτερα σημαντική για την αποκατάσταση της αξιοπιστίας της χώρας και για την αναβάθμιση της εμπιστοσύνης στους θεσμούς της.

Θέλω, λοιπόν, και από αυτό το βήμα να σας διαβεβαιώσω, πως συνεχίζουμε αταλάντευτα την προσπάθεια να απαλλάξουμε το κράτος, την οικονομία και τις επιχειρηματικές πρακτικές από την αδιαφάνεια, τις γκρίζες ζώνες, την ανομία και το μαύρο χρήμα. Είμαστε αποφασισμένοι να αναβαθμίσουμε, βήμα-βήμα, την αξιοπιστία της χώρας μας. Να πατάξουμε αμείλικτα τη διαφθορά, που κοστίζει σε όλους, στους πολίτες, στο Δημόσιο και στις επιχειρήσεις, σοβαρές απώλειες σε φήμη, σε αξιοπιστία, σε πόρους αλλά και σε υγιείς επιχειρηματικές συνθήκες και πρακτικές.

Σας ευχαριστώ.