Εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ  28  ΙΟΥΝΙΟΥ   2009
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΒΟΥΛΕΥΤΗ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ & ΕΙΣΗΓΗΤΗ ΤΟΥ ΚΤΕ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΣΟΚ κ. ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΟΥΣΕΛΑ ΣΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΤΑΣΗ ΝΟΜΟΥ ΤΟΥ ΠΑΣΟΚ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΡΥΘΜΙΣΗ ΧΡΕΩΝ ΤΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ.

1. Γίνεται συχνά λόγος για την υπερχρέωση των νοικοκυριών. Πόσο σοβαρό είναι σήμερα αυτό το πρόβλημα; 

Δυστυχώς, το πρόβλημα δεν είναι απλά σοβαρό. Τείνει, πλέον, να γίνει εκρηκτικό. Από το 2003 μέχρι το 2008 τα χρέη των νοικοκυριών έχουν εκτοξευτεί στα ύψη. Σήμερα έχουν ξεπεράσει τα 100 δις ευρώ, αυξημένα κατά 190% σε σχέση με το 2003. ‘Εχουμε τη μεγαλύτερη αύξηση μη εξυπηρετούμενων καταναλωτικών δανείων στην Ευρώπη: Το ποσοστό τους έφτασε το 6,9% το 2008, από 6% το 2007. Από το καλοκαίρι μέχρι σήμερα, το ποσοστό των καθυστερουμένων οφειλών προς τις Τράπεζες έχει αυξηθεί  κατά 15%.

Οι πολιτικές της κυβέρνησης, που συνειδητά συμπίεσαν και  συρρίκνωσαν την αγοραστική δύναμη των μεσαίων και των οικονομικά ασθενέστερων στρωμάτων, οδήγησαν σε οικονομικό αδιέξοδο χιλιάδες  συμπολίτες μας, που προσπάθησαν να συμπληρώσουν το εισόδημα και να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους με δανεικά. 

Η φαινομενικά «εύκολη λύση» του δανεισμού, σε συνδυασμό με τις συχνά άκριτες και επιθετικές πωλήσεις δανειακών προϊόντων και με τις γνωστές  καταχρηστικές πρακτικές των Τραπεζών, χωρίς ουσιαστική παρέμβαση και εποπτεία, πολλαπλασίασαν το πρόβλημα και μας μετέτρεψαν από χώρα αποταμιευτών σε χώρα υπερχρεωμένων καταναλωτών. ‘Ετσι σήμερα, σε συνθήκες κρίσης και απομείωσης των εισοδημάτων, πολλά νοικοκυριά βρίσκονται πλέον σε αδιέξοδο, αδυνατώντας να αποπληρώσουν τις σωρευμένες οφειλές τους. 

2. Ανακοινώθηκε πρόσφατα μια νέα νομοθετική πρωτοβουλία του ΠΑΣΟΚ, για τη ρύθμιση οφειλών όσων αδυνατούν να αποπληρώσουν τα χρέη τους. Μπορείτε να μας πείτε που στοχεύει η ρύθμιση αυτή; 

Μετά τις δυο Προτάσεις Νόμου που καταθέσαμε, το 2006 και το 2008,  για την προστασία των δανειοληπτών, για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της υπερχρέωσης, προτάσεις που δυστυχώς δεν υιοθετήθηκαν παρά μόνο αποσπασματικά και αναποτελεσματικά από  την Κυβέρνηση, είχαμε δεσμευτεί να επεξεργαστούμε μια ολοκληρωμένη Πρόταση Νόμου, που να δίνει τη δυνατότητα ρύθμισης χρεών των καταναλωτών, ακόμα και τη δυνατότητα απαλλαγής τους από αυτά, βγάζοντας από το αδιέξοδο χιλιάδες υπερχρεωμένους συμπολίτες μας.  

Αυτή μας την πρόταση την παρουσιάσαμε στις 7 Απριλίου και τη θέσαμε σε εκτεταμένη δημόσια διαβούλευση, όπως είχαμε δεσμευτεί. Η ανταπόκριση 24 αρμόδιων οικονομικών και κοινωνικών φορέων στη διαβούλευση αυτή ήταν άμεση, ουσιαστική και εποικοδομητική. Οι φορείς συμφώνησαν στην αναγκαιότητα της νομοθετικής μας πρωτοβουλίας, ώστε να καλυφθεί το σοβαρό νομικό κενό που εξακολουθεί να υπάρχει στο εθνικό μας  δίκαιο, σε αντίθεση με τα ισχύοντα σε άλλες χώρες, όπως στις ΗΠΑ από τη δεκαετία του ’70 και στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, από τη δεκαετία του ’90, που έχουν ήδη ρυθμίσει το θέμα. 

Η διαβούλευση ολοκληρώθηκε με επιτυχία. Μένει να ενσωματώσουμε τις εποικοδομητικές παρατηρήσεις των φορέων και, μέσα στις αμέσως επόμενες εβδομάδες, θα καταθέσουμε την Πρόταση Νόμου στη Βουλή.  

3. Ποιούς αφορά και πως  θα γίνεται η ρύθμιση των χρεών; 

Αυτή η ρύθμιση αφορά αποκλειστικά τους καταναλωτές, τα φυσικά πρόσωπα που δεν έχουν την ιδιότητα του εμπόρου, (οι έμποροι ήδη καλύπτονται από άλλες διατάξεις), γιατί έρχεται να καλύψει, όπως είπα, ένα συγκεκριμένο πρόβλημα, ένα συγκεκριμένο νομικό κενό. Με μια καθορισμένη δικαστική διαδικασία, παρέχεται η δυνατότητα σε όσους καταναλωτές έχουν διαπιστωμένη και μόνιμη αδυναμία είτε να ρυθμίσουν είτε να αποπληρώσουν τις οφειλές τους από καταναλωτικά δάνεια και κάρτες, να απαλλαγούν από τα χρέη τους, εξοφλώντας ένα μέρος τους με βάση το εισόδημα από την εργασία τους.

Το μέρος αυτό καθορίζεται από το Δικαστήριο και δεν μπορεί να είναι μικρότερο από το 10% των οφειλών. Ο οφειλέτης αναλαμβάνει την υποχρέωση να καταθέτει κάθε μήνα μέρος του εισοδήματός του στους πιστωτές, για τρία έως πέντε χρόνια. Αν όμως δεν τηρήσει τις υποχρεώσεις του, δεν επέρχεται απαλλαγή του από τα χρέη.

Για να προλάβουμε, μάλιστα, πιθανή κατάχρηση αυτής της δυνατότητας από συστηματικούς ή επίδοξους «μπαταχτσήδες», θέτουμε ως απαραίτητη προϋπόθεση για την υπαγωγή των οφειλετών σ’ αυτή τη ρύθμιση να μην υπάρχουν περιουσιακά στοιχεία και να μην επαρκούν τα τρέχοντα εισοδήματά τους για την ικανοποίηση των δανειακών τους υποχρεώσεων.

4. Με ποια διαδικασία θα γίνεται η ρύθμιση;

Προβλέπονται 3 στάδια. Στο πρώτο επιδιώκεται η εξωδικαστική επίλυση της διαφοράς του οφειλέτη με τους πιστωτές του, με βάση ένα πλάνο εξυγίανσης των χρεών του. Αυτή πιστοποιείται με βεβαίωση του Συνηγόρου του Καταναλωτή ή της Ένωσης Καταναλωτών ή άλλου δημόσιου ή ιδιωτικού φορέα που συντρέχει τους καταναλωτές σε ζητήματα υπερχρέωσης.

Εφόσον δεν καταλήξει το πρώτο, στο δεύτερο στάδιο ο οφειλέτης  δικαιούται να ζητήσει την έναρξη της διαδικασίας απαλλαγής του από τα χρέη, με σκοπό να επιδιωχθεί δικαστικά (από το Ειρηνοδικείο) η συναινετική αποδοχή της. Αν οι πιστωτές, δηλαδή οι Τράπεζες, δεν αντικρούσουν και δεν αποκηρύξουν το μέσα στην καθορισμένη προθεσμία, θα θεωρείται  πως  το αποδέχθηκαν. Αν  δεν προκύψει συναινετική αποδοχή ούτε στο β’ στάδιο, θα ξεκινά η δικαστική διαδικασία ρύθμισης των χρεών και εκεί θα ελέγχεται αυτεπάγγελτα αν ο οφειλέτης έχει τις  προϋποθέσεις για να υπαχθεί στη ρύθμιση.  

5. Μιλάμε, δηλαδή, για μια διαδικασία «πτώχευσης του καταναλωτή»; 

Οχι, ο σκοπός της είναι ριζικά  διαφορετικός.

Στην πτώχευση των εμπόρων προτάσσεται η ανάγκη ικανοποίησης των πιστωτών τους. Η διαδικασία που εμείς προτείνουμε, είναι ένα είδος   «σεισάχθειας», με στόχο την απαλλαγή του καταναλωτή από τα χρέη του, την ομαλή του επανένταξη στην οικονομική και την κοινωνική ζωή. Διευκολύνει την εξάλειψη των χρεών που εκ των πραγμάτων αδυνατεί να αποπληρώσει, ώστε να μην οδηγείται στο κοινωνικό περιθώριο και σε πραγματική πτώχευση.

Η δική μας Πρόταση Νόμου αποκλείει,  μάλιστα, κάθε δυνατότητα ατομικής ή συλλογικής εκτέλεσης στη μελλοντική περιουσία του καταναλωτή, για οφειλές που προηγήθηκαν της ρύθμισης των χρεών του. Είναι μια νομική ασπίδα προστασίας των καταναλωτών, χωρίς να θίγεται η φερεγγυότητά τους, αφού η ρύθμιση που θα κάνουν δεν θα μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο επεξεργασίας δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς από Τράπεζες ή τρίτους (λ.χ. «Τειρεσίας»), για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των τριών και των πέντε ετών αντίστοιχα.

6. Και πως θα συναινέσουν οι Τράπεζες σε τέτοιες ρυθμίσεις;

Επιδιώκουμε τη συναίνεση όλων των ενδιαφερόμενων φορέων. Δεν είμαστε, όμως, συνέταιροι με τις Τράπεζες στην άσκηση πολιτικής εξουσίας! Σε αντίθεση με την Κυβέρνηση, εμείς πιστεύουμε πως η Πολιτεία και το Κράτος οφείλουν να θέτουν κανόνες, που να απαντούν αποτελεσματικά στα προβλήματα των πολιτών, διασφαλίζοντας τα δικαιώματά τους σε μια αξιοπρεπή διαβίωση και, στην προκειμένη περίπτωση, σε μια δεύτερη ευκαιρία.

Η Πρότασή μας βάζει ένα νέο, σαφές και ασφαλέστερο πλαίσιο λειτουργίας και για τις Τράπεζες, που θα βοηθήσει και τις ίδιες να βελτιώσουν και να εξυγιάνουν τις μέχρι σήμερα πρακτικές τους. Να λαμβάνουν πιο προσεκτικά υπόψη τη δανειοληπτική ικανότητα του καταναλωτή. Να τον ενημερώνουν πλήρως και σωστά,  παίρνοντας υπόψη τις πραγματικές του δυνατότητες, όχι να τον παραπλανούν για να «πιάσουν τους στόχους» και να πουλήσουν τα προϊόντα τους. Αντί των αδιέξοδων πιέσεων και της χρήσης των εισπρακτικών εταιρειών, να αναπτύξουν μια «κουλτούρα» διαβούλευσης, διαπραγμάτευσης και ρύθμισης των χρεών,  που δυστυχώς δεν υπάρχει στη χώρα μας.

Αλλάζουμε ριζικά το  υφιστάμενο –και εξαιρετικά άνισο- διαπραγματευτικό πλαίσιο ανάμεσα στον καταναλωτή και στην Τράπεζα. Ακόμα και αν κάποιες Τράπεζες κάνουν ήδη από μόνες τους συμβιβαστικές ρυθμίσεις οφειλών, για να διασφαλίσουν την είσπραξη των χρημάτων τους,  δεν μπορούμε να αφήσουμε ένα τόσο σοβαρό πρόβλημα αποκλειστικά στη διακριτική τους ευχέρεια.