H Χρηματοδότηση των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων
στη μάχη για την ενίσχυση της Απασχόλησης

Άρθρο του ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΟΥΣΕΛΑ
Προέδρου της Ο.Τ.Ο.Ε.

8.9.2000

Η συζήτηση για την αντιμετώπιση της ανεργίας, έχει επικεντρωθεί σε ζητήματα περαιτέρω ελαστικοποίησης των εργασιακών σχέσεων, που κατά τη γνώμη μου δεν δύναται, ή ελάχιστα μπορούν να συνεισφέρουν στην αποτελεσματική αντιμετώπιση της. Η συζήτηση αυτή ξεκίνησε με λανθασμένο τρόπο και άφησε έξω από το πλαίσιο του διαλόγου προτάσεις και αναζητήσεις, που θα μπορούσαν να βοηθήσουν σημαντικά. Μια απ’ αυτές αφορά τις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις.

Στη σημερινή εποχή της παγκοσμιοποίησης και των επιχειρηματικών συγχωνεύσεων ο ρόλος των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων ως σταθεροποιητικών και προωθητικών παραγόντων της απασχόλησης και των εισοδημάτων των εργαζομένων αποκτά μεγάλη σημασία. Στην Ευρώπη της ΟΝΕ, η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων (ΜΜΕ) αποτελεί σημείο, που εστιάζουν οι διαρθρωτικές πολιτικές που εφαρμόζονται, με στόχο τη μείωση της ανεργίας, την ανάδειξη νέων επιχειρηματιών, τη προώθηση τεχνολογικών καινοτομιών και γενικότερα την επίτευξη ταχύτερων ρυθμών οικονομικής ανάπτυξης.

Όπως είναι γνωστό, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις θεωρούνται για τις τράπεζες πελάτες αυξημένου πιστωτικού κινδύνου, με αποτέλεσμα τα δάνεια τους να επιβαρύνονται με υψηλά επιτόκια και με έξοδα εγγραφής υποθηκών ή παροχής άλλων εξασφαλίσεων. Φυσικό επακόλουθο είναι να μειώνεται η κερδοφορία και η ανταγωνιστικότητα των μονάδων αυτών και να καθίστανται δυσβάστακτες οι συνέπειες σε περίπτωση αποτυχίας των επενδυτικών τους πρωτοβουλιών.

Η ανάπτυξη οργανωμένων κρατικών ή ημικρατικών συστημάτων εγγυοδοτικής κάλυψης - μέχρις ενός ορίου - του πιστωτικού κινδύνου των επενδυτικών δανείων που ζητούν οι μικρές μονάδες, αποτελεί τον συνηθέστερο τρόπο αντιμετώπισης του προβλήματος. Στόχος η διευκόλυνση των τραπεζών για τη χρέωση χαμηλότερων περιθωρίων επιτοκίου και την άσκηση ελαστικότερης πολιτικής εξασφαλίσεων. Κινούμενο μέσα σε αυτά τα πλαίσια, το εγγυοδοτικό σύστημα αποβλέπει στο να λειτουργήσει όχι ανταγωνιστικά προς το τραπεζικό σύστημα, αλλά ως καταλύτης για την αύξηση της προσφοράς τραπεζικών κεφαλαίων για τη χρηματοδότηση επενδυτικών προγραμμάτων των ΜΜΕ.

Στην Ελλάδα, μετά την εξάντληση των αδιάθετων κεφαλαίων της ΑΝΕ 197/78, η οποία αφορούσε αποκλειστικά τη κάλυψη δανείων επιχειρήσεων του μεταποιητικού τομέα, δεν έχουν γίνει ακόμη ευδιάκριτες κινήσεις για την οργάνωση εγγυοδοτικών συστημάτων κατά τα πρότυπα που παραπάνω αναφέρθηκαν. Βεβαίως υπάρχει και ο ΟΑΕΠ (Οργανισμός Ασφάλισης Εξαγωγικών Πιστώσεων), ο οποίος διαθέτει ένα σημαντικό κεφάλαιο, πλην όμως, ο οργανισμός αυτός καλύπτει μόνον πολιτικούς κινδύνους επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, που λαμβάνουν χώρα στο εξωτερικό. Είναι προφανές, ότι χωρίς την ύπαρξη της κατάλληλης χρηματοοικονομικής υποδομής, που να διασφαλίζει την με ευνοϊκούς όρους πρόσβαση στο τραπεζικό σύστημα, οι επιχειρήσεις, ιδίως οι μικρές, θα δυσκολευτούν να αξιοποιήσουν αποτελεσματικά το σύνολο των πόρων που προβλέπεται να διατεθούν από το Γ’ ΚΠΣ για επιχορηγήσεις των επενδυτικών και άλλων δαπανών εκσυγχρονισμού τους.

Είναι ενθαρρυντικό ότι το Υπουργείο Ανάπτυξης επεξεργάζεται σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, έστω και τώρα τη σύσταση εγγυοδοτικού κεφαλαίου που θα προικοδοτηθεί από το Γ’ ΚΠΣ με ένα αρχικό κεφάλαιο ύψους 30 δισεκατ. δρχ και θα εγγυάται ένα σημαντικό ποσοστό (κατά μέσον όρο θα κυμαίνεται στο 50%), του πιστωτικού κινδύνου τραπεζικών δανείων μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Το σχήμα στοχεύει, κατά τους κυβερνητικούς παράγοντες, στη κινητοποίηση τραπεζικών κεφαλαίων ύψους περίπου 800 δισεκατ. Δρχ. Να σημειωθεί ότι οι μελέτες για τη σύσταση εγγυοδοτικού συστήματος ξεκίνησαν προ 5ετίας από την Ένωση Ελληνικών Τραπεζών και τη στήριξη της ΟΤΟΕ. Από τότε έχουν δει το φως της δημοσιότητας και άλλες πρωτοβουλίες προς αυτή την κατεύθυνση (πχ. για τη σύσταση ταμείων αμοιβαίων εγγυήσεων βιοτεχνικών δανείων), χωρίς όμως ουσιαστικό αποτέλεσμα.

Τα οφέλη της παραπάνω προσπάθειας για τις επιχειρήσεις, τις τράπεζες και την οικονομία γενικότερα, εκτιμάται ότι θα είναι σημαντικά. Το πιστωτικό σύστημα θα αποκτήσει ένα ισχυρό εργαλείο στήριξης της επιχειρηματικής δραστηριότητας των μικρομεσαίων επιχειρηματιών - πελατών του, χωρίς επιδείνωση των δεικτών φερεγγυότητας των χρηματοδοτριών τραπεζών. Η ανταγωνιστικότητα πλήθους βιοτεχνικών και άλλων μικρών, μεσαίων και νέων επιχειρήσεων θα βελτιωθεί και η επενδυτική τους δραστηριότητα θα ενισχυθεί. Σε συνδυασμό μάλιστα και με τις καλύψεις του ΟΑΕΠ, οι υπηρεσίες του σχεδιαζόμενου εγγυοδοτικού κεφαλαίου μπορεί να αποδειχθούν ιδιαίτερα χρήσιμες για την προώθηση της παρουσίας των ελληνικών μονάδων στα Βαλκάνια ή και στις άλλες αγορές του εξωτερικού. Αλλά και η εγχώρια οικονομική πολιτική θα αποκτήσεις ένα ισχυρό μέσο ενίσχυσης της απασχόλησης, ακόμη και ενθάρρυνσης της επενδυτικής δραστηριότητας σε επιθυμητούς τομείς, όπως για παράδειγμα στους τομείς της εξοικονόμησης ενέργειας και της υιοθέτησης νέων τεχνολογιών.

Οι προϋποθέσεις για την αποτελεσματική λειτουργία του νέου εγγυοδοτικού σχήματος υπάρχουν. Η σχεδιασμένη επιχορήγηση του από πόρους του Γ’ ΚΠΣ και του εθνικού Π/Υ συνεπάγεται τη διασφάλιση των απαραίτητων συνθηκών διαφάνειας και ελέγχου στην άσκηση της λειτουργίας του, ενώ και η πλούσια εμπειρία από την λειτουργία της ΑΝΕ 197/78 προσφέρει την δυνατότητα αξιοποίησης των μαθημάτων από τα λάθη του παρελθόντος. Βεβαίως, το θέμα της πρόσβασης στο πιστωτικό σύστημα δεν αποτελεί πανάκεια για την ανάπτυξη των ΜΜΕ. Τα διαρθρωτικά προβλήματα του χώρου είναι πολλά και η αντιμετώπιση τους απαιτεί βήματα και σε άλλους σημαντικούς τομείς. Αφετηρία όμως για την ιεράρχηση των προσπαθειών πρέπει να είναι το άμεσα εφικτό και η σύσταση του ανωτέρω εγγυοδοτικού σχήματος εκτιμάται, ότι συγκεντρώνει τις σχετικές προϋποθέσεις.

Η ΟΤΟΕ παρακολουθεί με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τις εξελίξεις σχετικά με τον εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου χρηματοδότησης των ΜΜΕ , ιδίως των βιοτεχνικών και άλλων μικρών μονάδων όλων των τομέων της οικονομίας. Οι επιχειρήσεις αυτές δεν αποτελούν τη ραχοκοκαλιά μόνο του παραγωγικού μηχανισμού της χώρας, αλλά και βασικό προωθητικό παράγοντα εργασιών, στις οποίες στηρίζονται κατά κύριο λόγο οι θέσεις εργασίας του ελληνικού τραπεζικού συστήματος. Στα πλαίσια της νέας οικονομικής πραγματικότητας που διαμορφώνει και στη χώρα μας η δυναμική της παγκοσμιοποίησης και της ΟΝΕ, το υπόψη εγγυοδοτικό σχήμα εκτιμάται, ότι μπορεί να αποτελέσει ένα σημαντικό όπλο στη μάχη για τη στήριξη της επιχειρηματικότητας, την ανάπτυξη της ανταγωνιστικότητας και την ενίσχυση της απασχόλησης στη χώρα μας. Η κυβέρνηση, στην οποία εναπόκειται η πρωτοβουλία για την αξιοποίηση του, επιβάλλεται να προχωρήσει χωρίς άλλες καθυστερήσεις.