Αθήνα, 07 Ιουνίου 2005

ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΒΟΥΛΕΥΤΗ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΣΟΚ κ. ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΟΥΣΕΛΑ
ΚΑΤΑ ΤΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΤΗ ΒΟΥΛΗ ΤΟΥ Σ/Ν
« ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ»

Κυρίες και κύριοι Συνάδελφοι,

Συζητάμε σήμερα για τη δια βίου μάθηση, που έχει αναδειχθεί σε κομβικό στοίχημα των σύγχρονων κοινωνιών για την ανάπτυξη, την απασχόληση και την κοινωνική συνοχή. 

Σήμερα δεν νοείται ποιοτική ανταγωνιστικότητα χωρίς κουλτούρα και κοινωνία γνώσης, ούτε κουλτούρα και κοινωνία γνώσης χωρίς πολυδύναμες δομές και συλλογικές πρωτοβουλίες, σε κεντρικό και σε περιφερειακό επίπεδο, που να προωθούν και να στηρίζουν την κατάκτηση της γνώσης.

Η δια βίου μάθηση ενσαρκώνει το  δικαίωμα του κάθε πολίτη στη μόρφωση  και την αντίστοιχη υποχρέωση της Πολιτείας για συνεχή επένδυση στις γνώσεις και στο μορφωτικό επίπεδο των πολιτών. 

Δεν είναι μια οποιαδήποτε «παροχή υπηρεσιών», ούτε, ένας τυφλός  αγώνας δρόμου για την απόκτηση πιστοποιητικών και πιστοποιήσεων.

Το μεγάλο ερώτημα είναι: καλύπτει αυτό το σ/ν όλες αυτές τις πτυχές της δια βίου μάθησης, καλύπτει την αναγκαία επικοινωνία, διασύνδεση και συμπληρωματικότητά τους και αν ναι, με ποια φιλοσοφία, με ποιο σκοπό, με ποια ιεράρχηση αναγκών; 

‘Εχουμε με αυτό το σ/ν την απαιτούμενη ολοκληρωμένη απάντηση της Πολιτείας σε ένα βασικό πυλώνα της Στρατηγικής της Λισαβώνας, για την ανταγωνιστικότητα και την ανάπτυξη της χώρας μας;

Η ΟΚΕ ήδη από το προσχέδιο επισήμανε την αναντιστοιχία του τίτλου αυτού του σ/ν με το περιεχόμενό του.  Είναι άλλωστε χαρακτηριστική η επικέντρωση των άρθρων του στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, σε βάρος των άλλων, τυπικών και άτυπων μορφών της  δια βίου μάθησης.

‘Οσο για τη σχέση και τη διασύνδεση όλων όσων προτείνονται εδώ, με τα προβλεπόμενα από το Ν. 3191/2003 του ΠΑΣΟΚ, ο οποίος θέσπισε το Εθνικό Σύστημα Σύνδεσης της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης με την Απασχόληση (ΕΣΣΕΕΚΑ), αυτή παραμένει ζητούμενη. 

H Κυβέρνηση ισχυρίζεται πως με αυτό το Σχέδιο Νόμου κάνει «τομές» στη δια βίου μάθηση.

Εάν πράγματι ήθελε να κάνει τις αναγκαίες τομές, θα έπρεπε:

•  Να έχει συστηματικά αξιολογήσει την υπάρχουσα κατάσταση στη χώρα μας, τις θετικές και τις αρνητικές εμπειρίες από τις  εφαρμογές και τους θεσμούς που δημιούργησε το ΠΑΣΟΚ. (σχολεία δεύτερης ευκαιρίας, Κέντρα εκπαίδευσης ενηλίκων, ΝΕΛΕ, Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Προγράμματα Σπουδών Επιλογής κ.α

• Να έχει αξιολογήσει τα υπάρχοντα συστήματα και τις καλές πρακτικές στο θέμα αυτό, τόσο στη χώρα μας (αναφέρω λ.χ. το διετές πρόγραμμα της ΑΔΕΔΥ στη Μεσσηνία, την Κοζάνη και την Εύβοια με θέμα τις τοπικές συμπράξεις στη δια βίου μάθηση) όσο και στην Ευρωπαϊκή ‘Ενωση. Στην ΕΕ η δια βίου μάθηση είναι πολύ περισσότερο ανεπτυγμένη, αποκεντρωμένη και πολυλειτουργική.  Λιγότερο από 1,5% του πληθυσμού μας ηλικίας 25-64 ετών συμμετέχει σε τέτοιες διαδικασίες, έναντι 8,5%  μέσου όρου στην  Ε.Ε.

• Να έχει ήδη διαμορφώσει πλαίσια, υποδομές και διαδικασίες διάγνωσης και ιεράρχησης των αντίστοιχων αναγκών δια βίου μάθησης      

• Να έχει αξιοποιήσει, με πλήρη ενεργοποίηση και ανάπτυξή του, το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο και  κύρια το ν. 3191 για το ΕΣΣΕΕΚΑ

• Να έχει κάνει πλήρη και ανοιχτό διάλογο για όλα αυτά, όχι επίφαση διαλόγου πάνω σε ελλιπή προσχέδια αυτού του σ/ν και με παράκαμψη του ΕΣΥΠ (Εθνικό Συμβούλιο Παιδείας).

• Να έχει εντάξει σε αυτό το σ/ν σαφείς και ολοκληρωμένες ρυθμίσεις, που όντως να προωθούν τη συστηματική σύνδεση της δια βίου μάθησης με τις  ανάγκες των τοπικών κοινωνιών, τη διασφάλιση και την αύξηση των διατιθέμενων πόρων,

• Να διασφαλίζει σε κάθε περίπτωση ίσες ευκαιρίες πρόσβασης στη δια βίου μάθηση σε όλους τους πολίτες.

Είναι ορατός ο κίνδυνος να καταλήξουμε σε ένα συγκεντρωτικά ελεγχόμενο,  δύσκαμπτο και χωρίς συνοχή γραφειοκρατικό σχήμα.

Διαφωνώ με τον αποκλεισμό των αποφοίτων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης από τα Ινστιτούτα δια βίου Εκπαίδευσης που θα μπορούν να ιδρύουν τα ΑΕΙ και ΤΕΙ. Γιατί αποκλείουμε τη δυνατότητα, εφόσον το επιλέξουν τα αντίστοιχα ΑΕΙ και ΤΕΙ,  να λειτουργήσουν αυτά και ως «πανεπιστήμια δεύτερης ευκαιρίας», για αποφοίτους δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, διευρύνοντας την αναμφίβολα θετική εμπειρία του Ανοικτού Πανεπιστήμιου;  

Θεωρώ αόριστη, έως και  αντισυνταγματική, την ευρεία χορήγηση εξουσιοδότησης στην Υπουργό Παιδείας για την ίδρυση Ινστιτούτων δια βίου εκπαίδευσης στα ΑΕΙ/ΤΕΙ, ενώ είναι ιδιαίτερα προβληματικό ότι δεν τους διασφαλίζει τους πόρους για την απρόσκοπτη λειτουργία τους.

Διαφωνώ με την αυθαίρετη διάκριση των πιστοποιητικών με βάση τις ώρες διδασκαλίας, με την ασάφεια στα κριτήρια επιλογής προγραμμάτων και  υποψηφίων εκπαιδευόμενων στα  Ινστιτούτα δια βίου μάθησης των ΑΕΙ και ΤΕΙ.

Θεωρώ προβληματική την έλλειψη οποιασδήποτε αναφοράς στα αναγκαία προσόντα, στην επιμόρφωση και την πιστοποίηση των εκπαιδευτών που θα αξιοποιούνται στις διαδικασίες δια βίου μάθησης .

‘Εχω πολλές επιφυλάξεις για το κατά πόσον τα Ινστιτούτα αυτά θα ενισχύσουν το ρόλο και τη λειτουργία των ΑΕΙ και ΤΕΙ, ή αντίθετα θα εντείνουν τα ήδη οξυμένα προβλήματά τους, αποπροσανατολίζοντάς τα από τον κεντρικό τους ρόλο, αν δεν υπάρξει ο κατάλληλος σχεδιασμός και η αναγκαία διασφάλιση πόρων σε βάθος χρόνου γι’ αυτές τις πρόσθετες δραστηριότητες. 

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Το παρόν σ/ν ουσιαστικά, δεν ασχολείται με την αναβάθμιση και τη σύνθεση των υπαρχουσών δομών εκπαίδευσης και κατάρτισης στην Περιφέρεια, ούτε με την προώθηση τοπικών συμπράξεων, για τη δημιουργία πολυλειτουργικών κέντρων παροχής γνώσης.

Στο άρθρο 11 προβλέπει μόνο «δυνατότητα» συγκρότησης Περιφερειακών Επιτροπών δια βίου μάθησης, χωρίς σαφείς και ουσιαστικές  αρμοδιότητες, οι οποίες παραπέμπονται σε Υπουργική Απόφαση. Ας σημειωθεί ότι ακόμα περιμένουμε τη συγκρότηση και ενεργοποίηση των Νομαρχιακών Επιτροπών Σύνδεσης Εκπαίδευσης, Κατάρτισης και Απασχόλησης του άρθρου 16 Ν. 3191/2003, ενώ αγνοείται η τύχη  των Παρατηρητηρίων Απασχόλησης κατά νομό, που η Κυβέρνηση εξήγγειλε στο πρόγραμμά της.

Και όμως, αυτό που κατ’ εξοχήν χρειαζόμαστε, αν μιλάμε για μια καθολική και προσιτή δια βίου μάθηση, κοντά στον πολίτη και στις ανάγκες του, είναι αποκεντρωμένες και πολυλειτουργικές δομές σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.

Χρειαζόμαστε Τοπικά Κέντρα δια βίου Μάθησης, βιώσιμης Ανάπτυξης και Παιδείας, μέσα  από συμπράξεις σε όλα τα επίπεδα των φορέων των τοπικών κοινωνιών, των ΑΕΙ, των ΤΕΙ, για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων προβλημάτων και αναγκών που θα προκύπτουν από συγκροτημένη καταγραφή και ανάδειξη των τοπικών προτεραιοτήτων.

Τέτοιες δομές και δυνατότητες σαφώς απουσιάζουν από τις διατάξεις αυτού του σ/ν, με αποτέλεσμα να αναπαράγεται η φιλοσοφία της από τα πάνω ρύθμισης των πάντων, έξω από τις πραγματικές ανάγκες και τις προτεραιότητες της Περιφέρειας και χωρίς να διασφαλίζονται οι απαραίτητοι υλικοί πόροι και υποδομές.

Με βάση τα παραπάνω και όσα ανέπτυξαν προηγουμένως και άλλοι συνάδελφοι, καταψηφίζω αυτό το  σ/ν  επί της αρχής.