Αθήνα, 31 Μαΐου 2006

Κύριε Πρόεδρε,
Κυρίες και κύριοι,

�Ακουσα με πολλή προσοχή την εισαγωγή σας, καθώς και την εμπεριστατωμένη εισήγηση της κας Σιούτη, Καθηγήτριας του Διοικητικού Δικαίου, σχετικά με πρακτικές της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς (Ε.Κ), κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων της για επιβολή ποινών.

Οι πρακτικές αυτές φαίνεται ότι θίγουν συνταγματικά κατοχυρωμένα δικαιώματα φυσικών και νομικών προσώπων, όπως αυτό της ακρόασης και της υπεράσπισης πριν τη λήψη απόφασης από την Ε.Κ για επιβολή ποινής. Επι πλέον, υπάρχουν προβλήματα σχετικά με τη δημοσιοποίηση αυτών των ποινών, αδιακρίτως της σημασίας του παραπτώματος, το οποίο συνήθως �και κακώς- δεν αναφέρεται, αλλά και με την αναγκαία προστασία � αλλά και τη δημόσια αποκατάσταση, εφόσον αυτή κριθεί από τα δικαστήρια-, του διωχθέντος ατόμου ή εταιρείας, για παραβίαση των κανόνων και της Νομοθεσίας περί Κεφαλαιαγοράς.

�Εχω την εντύπωση ότι εδω προσεγγίζουμε το μείζον, όσο και λεπτό θέμα της εξισορρόπησης αρμοδιοτήτων, κανόνων, διαδικασιών και πρακτικών προστασίας του δημοσίου συμφέροντος, που οφείλει να υπηρετεί η Ε.Κ, με τη διαφύλαξη σημαντικών δικαιωμάτων του πολίτη (εννοούμενου εδω είτε ως φυσικού, είτε ως νομικού προσώπου) και μάλιστα με εφαρμογή στον κατ� εξοχή ευαίσθητο χώρο της Κεφαλαιαγοράς.

Επειδή όμως αναφερόμαστε, ουσιαστικά, σε καταχρηστικές ή μη πρακτικές της Ε.Κ, ως ενός διοικητικού οργάνου με πολλαπλές εξουσίες και υπερβολικά, κατά τη γνώμη μας, συγκεντρωμένες και ανεξέλεγκτες αρμοδιότητες, επιτρέψτε μου να σας θυμίσω τους προβληματισμούς που ανέπτυξα, ως Εισηγητής της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, κατά τη συζήτηση, τον Ιούνιο του 2005, του σ/ν «ΘΕΜΑΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑΓΟΡΑΣ  ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ» .

Είχα τότε υπενθυμίσει ότι η Ν.Δ. ως Αντιπολίτευση είχε επανειλημμένα στηλιτεύσει τις υπερεξουσίες της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς. Μάλιστα, ο σημερινός Υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών, είχε πει χαρακτηριστικά : «Δημιουργούμε αυτήν τη στιγμή ένα τέρας, διότι περί τέρατος πρόκειται, το οποίο συγκεντρώνει εκτελεστική εξουσία, συγκεντρώνει δικαστική εξουσία, διότι η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς αποφαίνεται, παίρνει δικαστικές αποφάσεις . Δεν είναι ότι καταγγέλλει στα δικαστήρια κάποια επιχείρηση, παίρνει αποφάσεις, επιβάλλει πρόστιμα και της δίνουμε τώρα και νομοθετική εξουσία... Μα, είναι δυνατόν αυτό να συνάδει με το πνεύμα του Συντάγματος; ».

Επίσης, ο σημερινός Υπουργός Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, την 1^η Αυγούστου του 2002, όταν πάλι συζητείτο στη Βουλή το ζήτημα της λειτουργίας του Χρηματιστηρίου και της Κεφαλαιαγοράς, είχε αναφέρει χαρακτηριστικά: «Μπορείτε να μου αναφέρετε ένα παράδειγμα παγκοσμίως ανεξάρτητης διοικητικής αρχής που να είναι Ν.Π.Δ.Δ.;».

Μάλιστα, στην Ε.Κ, που ελέγχει ένα χώρο τόσο ευαίσθητο, όπου διακινούνται καθημερινά δισεκατομμύρια, όπου τα συμφέροντα (εγχώρια και διεθνή...) είναι πολλά και μεγάλα, η Κυβέρνηση έβαλε επικεφαλής της Επιτροπής Εσωτερικού Ελέγχου της , που είναι αρμόδια να ελέγχει τους ελεγκτές, έναν υπάλληλο από την ίδια τη διοικητική πυραμίδα της Επιτροπής. Δηλαδή, ο ελέγχων έγινε ταυτόχρονα και ελεγχόμενος, και μάλιστα από έναν απλό υφιστάμενο του Δ.Σ. και του Προέδρου της ΕΚ !

Θυμίζω ότι η Κυβέρνηση δεν αποδέχθηκε την πρόταση που εμείς καταθέσαμε, κατ� αναλογία της εμπειρίας άλλων χωρών και ιδίως της Γαλλίας, να συσταθεί μια Ανεξάρτητη Επιτροπή επιβολής Ποινών, η οποία να αποτελείται από ένα Πρόεδρο Εφετών της τακτικής δικαιοσύνης, από ένα Πρόεδρο Εφετών της διοικητικής δικαιοσύνης και από εκπροσώπους των φορέων, αντί για το Δ.Σ. της Ε.Κ. Η Επιτροπή αυτή θα ήταν αρμόδια να επιβάλει τις ποινές, ακριβώς για να εκλείψει η προβληματική, κατά τη γνώμη μας, συνύπαρξη και συγκέντρωση όλων των εξουσιών στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς.

Εμείς, ως ΠΑΣΟΚ, εμμένουμε στις αρχικές μας προτάσεις, που δυστυχώς δεν υιοθέτησε η Κυβέρνηση, με αποτέλεσμα να είναι και σήμερα υπαρκτός ο κίνδυνος καταχρηστικών πρακτικών ή παραλείψεων σε ένα τομέα κρίσιμο για την ομαλή λειτουργία της κεφαλαιαγοράς.

Σήμερα, από την τεκμηριωμένη παρουσίαση της Καθηγήτριας του Παν/μίου Αθηνών κας Σιούτη, αναδείχθηκαν 3 θέματα, τα οποία κατά τη γνώμη μου αντανακλούν και κάποιες προβληματικές πρακτικές, αλλά και τη συνολικά προβληματική υπερσυγκέντρωση εξουσιών στο πλαίσιο της Ε.Κ.

Από ότι αντιλαμβάνομαι, τα ζητούμενα στην προκειμένη περίπτωση είναι:

α) Όταν η Ε.Κ. ασκεί κατασταλτικό έλεγχο για την επιβολή ποινών σε Α.Ε ή σε όποια άλλη εποπτευόμενη επιχείρηση-φορέα ή σε στέλεχός της, πέραν του δικαιώματος του εγκαλούμενου να αντικρούσει εγγράφως το πόρισμα του ελεγκτή, του οποίου λαμβάνει γνώση, ζητείται να υπάρχει δικαίωμά του

• να λάβει γνώση και των περαιτέρω επεξεργασιών του απολογητικού υπομνήματός του από τον ελεγκτή (δηλ. της τελικής εισήγησής του ελεγκτή στην Επιτροπή) και της εισήγησης του νομικού τμήματός της ΕΚ,

• να μπορεί να αντικρούσει τις τελικώς εισηγούμενες θέσεις για το θέμα του στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, δυνάμενος να παρίσταται (ο ίδιος ή δια των συνηγόρων του), προκειμένου να τις εκθέσει και ενώπιον του Δ.Σ. της Επιτροπής, πριν αυτή λάβει την απόφασή της.

Σύμφωνα με όσα ακούσαμε εδω, η ακολουθούμενη μέχρι σήμερα διαδικασία μπορεί μεν να εμφανίζεται σύμφωνη με το γράμμα του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας και του Συντάγματος, αλλά επί της ουσίας παραβιάζει το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα της προηγούμενης ακρόασης του εγκαλούμενου ενώπιον διοικητικής αρχής, αφού αυτός δεν έχει δικαίωμα παράστασης ενώπιον του Δ.Σ. της Ε.Κ. πριν από τη λήψη της απόφασης, ούτε λαμβάνει γνώση των τελικών εισηγήσεων που τον αφορούν και οι οποίες θα διαμορφώσουν την κρίση της Ε.Κ, προκειμένου να αντικρούσει τυχόν νέα επιχειρήματα.

Τα ερωτήματα που τίθενται εδω, τουλάχιστον στη νομική τους διάσταση, νομίζω ότι είναι αρκετά σύνθετα και εξειδικευμένα.

Κρίσιμο είναι κατά πόσον οι διαδικασίες εξέτασης παραβάσεων και επιβολής ποινών είναι χρονικά επείγουσες (προκειμένου να προστατευθεί άμεσα η Κεφαλαιαγορά και οι επενδυτές) ή όχι. Σε τι πραγματικούς χρόνους εκτελούνται και ολοκληρώνονται αυτές οι διαδικασίες;

Πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπ� όψιν ότι ο Κώδικας Διοικητικής Διαδικασίας (Κ.Δ.Δ) επιτρέπει κατ� εξαίρεση περιορισμό του δικαιώματος της ακρόασης, μόνο για επείγουσες περιπτώσεις και με προοπτική επανάκρισης και άρσης του επαχθούς μέτρου, εντός 15 ημερών, μετά από μετέπειτα ακρόαση του εγκαλούμενου.

Επομένως, η όποια περιστολή του δικαιώματος ακρόασης θα μπορούσε να ισχύει μόνο και ειδικά για τις επείγουσες και σοβαρές περιπτώσεις στις οποίες απαιτείται η άμεση λήψη κατασταλτικών μέτρων από την Ε.Κ, με δυνατότητα θεραπείας αυτής της παράλειψης και ανάκλησης της ποινής αμέσως μετά (όπως προβλέπεται από τον Κ.Δ.Δ.) .

Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις, φαίνεται εύλογο, με βάση το Σύνταγμα και την κειμένη νομοθεσία, όπως τουλάχιστον προκύπτει από την εισήγηση της κας Σιούτη, να υπάρχει δικαίωμα γραπτής ή και προφορικής απόκρουσης της τελικής εισήγησης του ελεγκτή και της Νομικής υπηρεσίας της Ε.Κ. από τον εγκαλούμενο, στο πλαίσιο ακρόασής του από την Ε.Κ, πριν τη λήψη της απόφασής της.

Δεν προσδιορίζεται, όμως, μέσα σε ποιές προθεσμίες θα πρέπει να γίνεται αυτό. Από τη φύση τους, οι αποφάσεις της Ε.Κ. πρέπει να λαμβάνονται στο ταχύτερο δυνατό διάστημα. Επομένως, υπάρχει κίνδυνος ο εγκαλούμενος να καλείται σε ακρόαση-αντίκρουση μέσα σε ασφυκτικές προθεσμίες.

Θα διασφαλίζεται έτσι, το δικαίωμά του; Αν όχι, ποιές προθεσμίες θα ήταν εύλογες και, κατόπιν αυτού, πότε θα έφτανε να κριθεί σωστά και να δημοσιοποιηθεί μια παράβαση, ώστε να λάβει την αναγκαία (και συχνά κρίσιμη για τα κεφάλαια και τις αποφάσεις του) πληροφόρηση το επενδυτικό κοινό;

Πέρα από τα αναφερόμενα στη θεωρία και τη νομολογία, τα οποία πρέπει να αξιολογηθούν πιο συστηματικά και από άλλους ειδικούς, για να εξετασθεί και ο πιθανός αντίλογος, προσεγγίζουμε εδω το μείζον όσο και λεπτό θέμα της εξισορρόπησης οργάνων, διαδικασιών και κανόνων προστασίας του δημοσίου συμφέροντος, με τη διαφύλαξη σημαντικών δικαιωμάτων του πολίτη και μάλιστα με εφαρμογή στον κατ� εξοχή ευαίσθητο χώρο της Κεφαλαιαγοράς.

Νομίζω ότι ειδικά αυτό το θέμα, ακριβώς επειδή είναι σημαντικό, θα ήταν χρήσιμο να τεθεί από τον ΣΜΕΧΑ σε ευρύτερο διάλογο με την ίδια την Ε.Κ. και να απασχολήσει ευρύτερα τους ειδικούς και το νομικό κόσμο.

β) Σε ότι αφορά στο δεύτερο ζήτημα, δηλαδή να μη δημοσιεύονται αδιακρίτως όλες οι κυρώσεις που επιβάλλει η Ε.Κ. στην ιστοσελίδα της, όπως μέχρι σήμερα προβλέπεται από το νόμο, συμφωνώ ότι κατά πρώτο πρέπει να αναφέρεται για ποιό, ακριβώς, παράπτωμα επιβάλλεται ποινή και δεύτερο, ότι πρέπει να εφαρμοστεί η αρχή της αναλογικότητας, μια και η δημοσιοποίηση � με σκοπό την προειδοποίηση των επενδυτών αλλά και το δημόσιο στιγματισμό του παραβάτη- έχει σοβαρές συνέπειες.

Να μην παραβλέψουμε, όμως, ότι έχει ρητά προβλεφθεί ως «Συνοδευτική ποινή», για όλες τις ποινές που επιβάλλει η Ε.Κ. στο πλαίσιο άσκησης κατασταλτικού ελέγχου. Υποθέτω, ότι αυτό γίνεται γιατί η διαφάνεια και η πληροφόρηση επί των παραμικρών παραβάσεων, ως μέτρα για την ομαλή λειτουργία της Κεφαλαιαγοράς, κρίθηκαν από τον νομοθέτη ως μείζον δημόσιο αγαθό.

Δεν μου είναι ξεκάθαρο, ωστόσο, ποιές είναι εκείνες οι παραβάσεις ή παραλείψεις για τις οποίες ζητείται κατάργηση της δημοσιοποίησης των κυρώσεων και των στοιχείων του παραβάτη;

Αν μιλάμε για περιπτώσεις συνειδητής παραπλάνησης επενδυτών � χειραγώγηση μετοχών, ξέπλυμα, κατάχρηση και τέτοιας σημασίας παραβάσεις, προφανώς δεν τίθεται ζήτημα «προστασίας» της φήμης της επιχείρησης, γιατί το δημόσιο συμφέρον (άμεση πληροφόρηση-προστασία επενδυτών) είναι σαφώς υπέρτερο.

Αν το όριο δεν προσδιοριστεί σαφώς, θα αφήνουμε στη διακριτική ευχέρεια της Ε.Κ, βάσει κάποιων κριτηρίων που θα αξιολογούσε κατά την κρίση της, τη δημοσιοποίηση ή μη του τιμωρούμενου και της ποινής; Αυτό θα άφηνε ανοικτό πεδίο για επιλεκτικούς-αυθαίρετους χειρισμούς της Ε.Κ. και προφανώς δεν εξυπηρετεί την αμεσότητα �έγκαιρη λήψη κάθε σημαντικής πληροφόρησης αλλά και τη διαφάνεια, που είναι ιδιαίτερα κρίσιμη για την ομαλή λειτουργία της Κεφαλαιαγοράς και για την πλήρη αξιολόγηση σημαντικών επενδυτικών κινήσεων, όπως μας έδειξε και το πρόσφατο παράδειγμα της μείζονος «εθνικής» επένδυσης στη Finansbank!

Να τονίσω, με την ευκαιρία, ότι πρέπει να δημοσιοποιούνται, με τον ίδιο τρόπο και για τον ίδιο σκοπό (ομαλή λειτουργία αγοράς, προστασία καταναλωτών και επενδυτών) και οι αποφάσεις της ΤτΕ κατά Τραπεζών που παραβιάζουν την αντίστοιχη νομοθεσία. Για ποιό λόγο οι Τράπεζες να βρίσκονται στο απυρόβλητο; Υπάρχει, εκεί, κάποιο υπέρτερο συμφέρον από την ενημέρωση και την προστασία του συναλλασσόμενου κοινού και ποιό είναι αυτό;

γ) Σε ότι αφορά στο τρίτο ζήτημα, δηλ. όταν δημοσιοποιείται μια επιβληθείσα ποινή,

• να σημειώνεται αφ� ενός σε ποιό ακριβώς παράπτωμα αντιστοιχεί, καθώς και το (αυτονόητο...) ότι η αντίστοιχη απόφαση της Ε.Κ. υπόκειται σε δικαστικό έλεγχο,

• αφ� ετέρου να υπάρχει δημόσια αποκατάσταση του θιγέντος σε περίπτωση δικαίωσής του από τα δικαστήρια, στην ίδια ιστοσελίδα της Ε.Κ,

το θέμα είναι εύλογο, αλλά δεν αφορά μόνο στις αποφάσεις της Ε.Κ.

Κατ� αναλογία, κάθε υποκείμενη σε αναίρεση απόφαση δικαστηρίου, Ανεξάρτητης Αρχής (λ.χ. της Επιτροπής Ανταγωνισμού) ή Διοικητικής Αρχής κλπ. θα έπρεπε να μνημονεύει ότι υπόκειται σε έλεγχο και αναίρεση από τα δικαστήρια (κάτι που νομίζω πως είναι αυτονόητο...), αλλά και κάθε ΜΜΕ θα ήταν υποχρεωμένο, αναφερόμενο σε οποιαδήποτε καταδικαστική απόφαση (λ.χ. σε αποφάσεις επιβολής ποινών και προστίμων για φοροδιαφυγή....) να κάνει το ίδιο και, όταν δικαιωθεί ο ενδιαφερόμενος (υποθέτω τελεσίδικα...) το ΜΜΕ να διαθέσει τον ανάλογο χώρο και τρόπο προβολής για την αποκατάστασή του.

Νομίζω πως εδω μιλάμε κυρίως για τήρηση της υπάρχουσας νομοθεσίας, αλλά και στοιχειωδών κανόνων δεοντολογίας, και ότι δεν χρειάζεται κάποια ειδική νομοθετική ρύθμιση για να γίνει αυτό, ειδικά για την περίπτωση της Κεφαλαιαγοράς.

Κυρίες και Κύριοι,

Η παρουσία και η συμμετοχή μου σε αυτή την ημερίδα, εκ μέρους του ΠΑΣΟΚ, δείχνει ακριβώς το μεγάλο ενδιαφέρον μας για να υπάρξει αποτελεσματική, ανεξάρτητη και διαφανής λειτουργία των ελεγκτικών μηχανισμών της Κεφαλαιαγοράς. Γι� αυτό άκουσα και θα ακούσω με μεγάλη προσοχή την επιχειρηματολογία και τους προβληματισμούς όλων των συμμετεχόντων.

�Ομως δεν σας κρύβω, ότι όσο δεν διασφαλίζεται το μείζον και το κεντρικό ζήτημα, δηλ. να υπάρξει ανεξαρτησία και διαφάνεια τόσο στον ορισμό των μελών της Ε.Κ, όσο και στην εσωτερική λειτουργία και στις διαδικασίες της, με τη σύσταση, μεταξύ άλλων, Ανεξάρτητης Επιτροπής επιβολής Ποινών, πολύ φοβάμαι ότι θα καταλήγουμε μόνο σε εμβαλωματικές λύσεις, οι οποίες απλά θα απαλύνουν, αλλά δεν θα καταργούν, τόσο τις όποιες πιθανές αυθαιρεσίες της Ε.Κ, όσο και την ελλιπή προστασία των δικαιωμάτων κατά την άσκηση των κατασταλτικών της λειτουργιών.

Σας ευχαριστώ.